۱) تله قضاوت ( و مقایسه):
مقایسه ، عادت به پیشگویی و ذهن خوانی رو بر اساس ظواهر از خودت دور کن مگر در مواقع خاص و ضرورت .
⭐قضاوتی که با تکیه به ظن و گمان باشد، عادلانه نیست. «نهج البلاغه، حکمت ۲۲۰»
⭐مَنْ راقَبَ الْعَواقِبَ سَلُمَ مِنَ النَّوائِب،
آن که در عاقبت کارها دقیق شود از گرفتارى ها مصون مى ماند.غرر الحکم و دررالکلم، ج ۵، ص ۱
⭐حضرت علی علیه‌السلام در نامه معروف خود به مالک اشتر می‌فرماید: «مراقب باش، مراقب باش، از دشمن خود پس از آشتی کردن؛ زیرا گاهی دشمن نزدیک می شود تا غافلگیر کند؛ پس دور اندیش باش و حسن ظن خود را متهم کن.»
۲) تله شتابزدگی:
قبل از هر حرفی و کاری ۳ ثانیه مکث کن و فکر کن
⭐امام على (ع) فرمودند : َ العَجَلِ یَکثُرُ الزَّلَلُ.( غرر الحکم : ۹۷۴۰)
با شتابزدگى، لغزش ها زیاد مى شود.
⭐امام على علیه السلام ـ در سفارش هنگام مرگ به فرزندش حسن علیه السلام ـ فرمود :أنهاکَ عَنِ التَّسَرُّعِ بِالقَولِ و الفِعلِ.( الأمالی للطوسی : ۷/۸ )
تو را از شتاب در گفتار و کردار نهى مى کنم.
⭐امام على علیه السلام :التُّؤَدَهُ مَمدوحَهٌ فی کُلِّ شَیءٍ إلاّ فی فُرَصِ الخَیرِ.(غرر الحکم : ۱۹۳۷)
درنگ در هر چیزى پسندیده است، مگر در فرصت هایى که براى انجام کار خیر دست مى دهد.
⭐امیرمؤمنان على (علیه السلام) مى فرمایند: «العَجَلَهُ مَذمُومَهٌ فی کُلِّ اَمْر اِلاّ فی مَا یَدفَعُ الشَّرَّ»غررالحکم، حدیث ۱۹۵۰٫
عجله در هر کارى نکوهیده است، مگر در مقام دفع شرّ.
⭐امام صادق علیه السلام«مَن هَمّ بِشَىءٍ مِنَ الخَیرِ فَلیُعَجِّلُهُ فَاِنّ َکُلَّ شَىء فیه تَأخیرٌ فَأِنّ لِلشَّیطانِ فیه نَظرهٌ؛تفسیر نمونه، ج ۱۲، ص ۴۵٫
کسى که تصمیم به کار خیرى گرفت، باید عجله کند، زیرا هر کارى را که در آن تأخیر کنید، شیطان در آن حیلهاى مى‌کند.»
⭐امام على علیه السلام :العَجَلُ قَبلَ الإمکانِ یوجِبُ الغُصَّهَ .غرر الحکم : ۱۳۳۳
شتاب کردن پیش از توانایى یافتن بر کارى، موجب اندوه است.
۳) تله خشم:
برای دفاع از حق دچار خصومت و پرخاشگری نشو.
⭐على علیه السلام :مِن طَبائعِ الجُهّالِ التَّسَرُّعُ إلَى الغَضَبِ فی کُلِّ حالٍ .
از خوى مردمان نادان این است که در هر حالى زود خشم مى گیرند.
⭐امام على علیه السلام : أقدَرُ الناسِ علَى الصَّوابِ مَن لَم یَغضَبْ .
تواناترین مردم در تشخیصِ درست، کسى است که خشمگین نشود.
⭐پیامبر خدا صلى الله علیه و آله :مَن کَظَمَ غَیظا مَلَأ اللّه ُ جَوفَهُ إیمانا .
هر که خشمى را فرو خورد، خداوند درون او را از ایمان پُر کند.
۴) تله افکار منفی:
دید کل نگر داشته باش، بعد از بهترین تصمیم ممکن، گمان مثبت به رویدادها داشته باش و نگران نباش.
⭐ امام صادق (علیه‌السّلام) : «خداوند متعال نزد گمان بنده‌اش به او است؛ اگر خیر باشد، خیر و اگر شر باشد شر خواهد بود»
⭐ضَعْ أَمْرَ أَخِیکَ عَلَى أَحْسَنِهِ حَتَّى یَأْتِیَکَ مَا یَغْلِبُکَ مِنْهُ وَ لَا تَظُنَّنَّ بِکَلِمَهٍ خَرَجَتْ مِنْ أَخِیکَ سُوءاً وَ أَنْتَ تَجِدُ لَهَا فِی الْخَیْرِ مَحْمِلًا؛
اعمال برادر (یا خواهر) مسلمانت را بر نیکوترین وجه ممکن حمل کن تا دلیلی بر خلاف آن قائم شود و هرگز نسبت به سخنی که راجع به برادر مسلمانت می‌شنوی گمان بد مبر.» (کافی/ج۲/ص۳۶۲)
۵) تله غرور:
فریب دارایی ها و کمالات دنیایی را نخور.
⭐در حدیثی از امیرمؤمنان (ع) می خوانیم: «سکر الغفله و الغرور ابعد افاقه من سکر الخمور! ؛
مستی غفلت و غرور از مستی شراب طولانی تر است»
⭐در حدیث دیگری از همان حضرت می خوانیم: «جماع الشر فی الاغرار بالمهل و الاتکال علی العمل؛
کانون بدی ها در مغرور شدن به مهلت الهی و اعتماد بر اعمال (ناچیز) است» .
۶) تله تکبر( لجبازی):
آدم های بالاتر از تو کم نیستن، پس در برابر حق متکبر و لجباز نباش.
امام صادق علیه السلام : ما مِن أَحَدٍ یَتیهُ إِلاّ مِن ذِلَّهٍ یَجِدُها فى نَفسِهِ؛
⭐هیچ کس نیست که تکبّر ورزد، مگر بر اثر خوارى و حقارتى است که در خود مى بیند. الکافى(ط-الاسلامیه)، ج۲، ص۳۱۲
⭐امام صادق علیه السلام : اَلکِبرُ أَن تَغمِصَ النّاسَ وَتُسَفِّهَ الحَقَّ؛
تکبر، این است که مردم را تحقیر کنى و حق را خوار شمارى. الکافى(ط-الاسلامیه)، ج۲، ص۳۱۰
۷) تله خود پسندی( خودخواهی):
خودت رو عاری از از عیب و نقص ندان و همیشه خود را در اولویت ندان.
⭐مَنْ رَضِیَ عَنْ نَفْسِهِ کَثُرَ السّاخِطُ عَلَیْهِ
آن که از خود خشنود شد، خشم گیرنده بر او بسیار شود.
۸) تله شرم:
از حق در زمان مناسب و با رفتار مناسب دفاع کن و بدون آمادگی کافی مسئولیت قبول نکن.
⭐امام صادق (ع) نقل شده که فرمودند:«الْحَیَاءُ عَلَى وَجْهَیْنَ فَمِنْهُ ضَعْف وَ مِنْهُ قُوَّهٌ وَ إِسْلَامٌ وَ إِیمَانٌ» حیا بر دو گونه است، منشاء پاره‌ای از حیاءها ضعف و منشاء پاره‌ای دیگر قوت و اسلام و ایمان است.
⭐غررالحکم از على(ع) آمده است «مَنِ اسْتَحیى مِنْ قَوْلِ الْحَقِّ فَهُوَ أَحْمَقٌ؛
کسى از گفتن حق شرم کند احمق است.(به شیوه مناسب)
۹) تله بی حوصلگی و تنبلی:
بی حوصله و تنبل نباش تا پشیمان نشی.
⭐امام صادق علیه السلام : ایّاکَ وَ خَصْلَتَینِ: اَلضَّجَرَ وَ الْکَسَلَ، فَاِنَّکَ اِنْ ضَجِرْتَ لَمْ تَصْبِرْعَلى حَقٍّ وَ اِنْ کَسِلْتَ لَمْ تُؤَدِّ حَقّا؛
از دو خصلت بپرهیز: بى حوصلگى و تنبلى، زیرا اگر کم حوصله باشى بر حق شکیبایی نکنى و اگر سست و تنبل باشى حقّ را ادا نکنى. [امالى صدوق، ص ۶۳۶]
⭐امیرمؤمنان على(ع) در نامه ۳۱ نهج البلاغه در ضمن وصایایى که به فرزند دلبندش امام مجتبى(ع) مى‌کند مى‌فرماید:
«بَادِرِ الْفُرْصَهَ قَبْلَ أَنْ تَکُونَ غُصَّهً؛ به سراغ استفاده از فرصت برو (پیش از آنکه از دست برود و) مایه اندوه گردد.»
⭐کُن بَعیدَالهِمَمِ إذا طَلَبتَ، کَریمَ الظَّفَرِ إذا غَلَبتَ.
هرگاه در پی چیزى هستى، بلندْ همّت باش و آنگاه که چیره شدى، در پیروزى کریم باش.
⭐امام باقر (علیه السلام) إیَّاکَ وَ الْکَسَلَ وَ الضَّجَرَ فَإِنَّهُمَا مِفْتَاحُ کُلِّ شَرٍّ.
از تنبلی و بی حوصلگی بپرهیز، زیرا که این دو کلید هر بدی میباشند. میزان الحکمه، ج ۱۱، ص۵۱۸۶
۱۰) تله تحسین یا سرزنش
مراقب باش زیادی تحسین یا سرزنش تو را از حقیقت دور نکند.
⭐امام علی علیه السّلام:إذا مَدَحتَ فاختَصِرْ إذا ذَمَمتَ فاقتَصِر
هرگاه ستودی، مختصر کن.هرگاه نکوهیدی، کوتاه کن.غررالحکم: ۳۹۸۳ـ۳۹۸۴
۱۱) تله نفرت:
دوری کن اما کینه نداشته باش
⭐امام على علیه السلام: مَنِ اطَّرَحَ الحِقدَ استَراحَ قَلبُهُ وَلُبُّهُ؛
هر کس کینه را از خود دور کند، قلب و عقلش آسوده گردند.(غررالحکم، ج۵، ص ۳۲۶، ح۸۵۸۴)
⭐امام على علیه السلام: اَلدُّنیا أَصغَرُ وَ أَحقَرُ وَ أَنزَرُ مِن أَن تُطاعَ فیهَا الحقادُ؛
دنیا کوچک تر و حقیر تر و ناچیز تر از آن است که در آن ازکینه ها پیروى شود.(غررالحکم، ج۲، ص ۵۲، ح۱۸۰۴)
⭐امام حسین علیه السلام: إنَّ شیعَتَنا مَن سَلِمَت قُلوبُهُم مِن کُلِّ غِشٍّ وَغِلٍّ وَدَغَلٍ؛
بى گمان شیعیان ما دل هایشان از هر خیانت، کینه و فریبکارى پاک است. (بحارالانوار، ج۶۸، ص۱۵۶، ح۱۱)
⭐امام هادى علیه السلام: اَلعِتابُ مِفتاحُ الثِّقالِ وَالعِتابُ خَیرٌ مِنَ الحِقدِ؛
گلایه کردن کلید سرسنگینى و بهتر از کینه است.(بحارالأنوار، ج۷۸، ص۳۶۹، ح۴)
۱۲) تله غم:
گریه کن، همدلی کن اما افسرده نشو.
⭐امام صادق علیه السلامنَفَسُ المَهْمومِ لَنا المُغْتَمِّ لظُلْمِنا تَسْبیحٌ ، و هَمُّهُ لأمْرِنا عِبادَهٌ
کسى که براى ما نگران و به خاطر ستمى که بر ما برود غمگین باشد، نفس کشیدنش تسبیح است و غمخواریش براى ما عبادت.الکافی: ج۲،ص۲۲۶،ح۱۶
⭐مَن نَظرَ إلى ما فی أیْدی النّاسِ طالَ حُزنُهُ، و دامَ أسَفُهُ
هر که چشمش به دست مردم باشد، اندوهش دراز و افسوسش پایدار شود.أعلام الدین:ص ۲۹۴
⭐حکمت ۲۲۸ نهج البلاغه: هرکس که دلش به محبّت دنیا شیفته گشت، دلش به سه چیز از دنیا میچسبد:
۱- هَمٍّ لا یُغبُّهُ، اندوهی که از او ناپدید نگردد.
۲- وَ حِرصٍ لا یَترُکُهُ، و طمعی که رهایش نسازد.
۳- وَ اَمَلٍ لا یُدرِکُهُ، و آرزویی که به آن نخواهد رسید.
⭐امیر المومنین على علیه السلام :لا تُشْعِرْ قَلبَکَ الهَمَّ على ما فاتَ ، فیَشْغَلَکَ عَمّا هُو آتٍ
براى آنچه از دست رفته است اندوه به دلت راه مده، که تو را از آنچه مى آید باز مى دارد( غرر الحکم : ۱۰۴۳۴
۱۳) تله بی تفاوتی:
برای تاثیر مثبت و اصلاح امور آنچه ممکن است انجام دهیم.
⭐امام حسین علیه السلام : لا تَحِلُّ لِعَینٍ مُؤمِنَهٍ تَرَى اللّهَ یُعصى فتَطرِفُ حتّى یُغَیِّرَهُ؛ ؛ [تنبیه الخواطر : ج۲، ص۱۷۹ ]
بر هیچ چشمِ مؤمنِی روا نیست که ببیند خدا نافرمانى مى شود و [مؤمن] چشم خود را فرو بندد مگر این که آن وضع را تغییر دهد.
۱۴) تله ترس:
احتیاط کن اما مدیریت ذهنت رو از دست نده
⭐امام على علیه السلام :الجُبنُ و الحِرصُ و البُخلُ ، غرائزُ سُوءٍ یَجمعُها سُوءُ الظَّنِّ باللّه ِ سبحانَهُ .
ترسویى و آزمندى و بُخل، خوی هاى بدى هستند که از بدگمانى به خداوند سبحان مایه مى گیرند.( غرر الحکم : ۱۸۳۷ )
⭐شِدّهُ الجُبنِ ، مِن عَجْزِ النَّفْسِ و ضَعفِ الیقینِ .
ترسویى زیاد ، از ناتوانى نفس و سستى یقین است.(غرر الحکم : ۵۷۷۳ )
۱۵) تله زیاده روی ( زیاده خواهی):
تکراری بودن را گاهی بپذیر و زیاده روی در هر کاری رو ناپسند بدان.
⭐امام علی (علیه السلام) فرمودنداَلطَّمَعُ رِقٌّ مُؤَبَّدٌ.
طمع بردگى جاویدان است.
⭐لَیْسَتِ الْعِفَّهُ بِمَانِعَهٍ رِزْقاً وَ لَا الْحِرْصُ بِجَالِبٍ فَضْلًا وَ إِنَّ الرِّزْقَ مَقْسُومٌ وَ الْأَجَلَ مَحْتُومٌ وَ اسْتِعْمَالَ الْحِرْصِ طَالِبُ الْمَأْثَم
نه خوددارى از حرام، مانع روزى مى شود و نه حرص، روزىِ بیشتر مى آورد، که روزى تقسیم شده و اجل حتمى است و حرص به سوى گناه مى کشد.
⭐پیامبر گرامی اسلام صلی‌الله علیه و آله و سلم»: مَن بَذّرَ اَفقَرهُ اللهُ.
کسی که اسراف و بی‌رویّه ریخت و پاش کند خداوند او را به فقر و تهیدستی مبتلا خواهد کرد. (عُدّه‌الدّاعی، ص ۵۸)
۱۶) تله تمسخر:
مسخره نکنیم و به یاد ضعف های خود باشیم.
⭐امام هادی (ع) :أَلهَزلُ فُکاهَهُ السُّفَهاءِ وَ صَناعَهُ الجُهّالِ مسخره کردن (و بذله گویی) دیگران، تفریح سفیهان و کار جاهلان است(بحارالانوار، ج. ۷۵، ص. ۳۶۹)
⭐امام علی(ع) فرمودند: «به لغزش دیگران خوشحال مشو، زیرا تو نمی دانی که زمانه با توچه خواهد کرد.
۱۷) تله همه چی دان:
نمی دانم رو فراموش نکن
⭐امیر المومنین علی علیه السلام : مَن تَرَکَ قولَ «لا أدری» اُصِیبَتْ مَقاتِلُهُ.
هر که جمله «نمى دانم» را ترک گوید ، به هلاکت درافتد .
۱۸) تله دوست داشتن:
به خاطر محبت و دوست داشتن به خطا نیفت.
⭐امام على(ع): «مؤمن، بر آن کسی که با او دشمنى می‌ورزد، ستم نمی‌کند و به خاطرِ آن کسی که دوستش دارد، دست به گناه نمی‌زند».
⭐رسول خدا(ص): «با دوستت چنان دوستى کن که شاید روزى دشمنت گردد و با دشمنت چنان دشمنى کن که شاید روزى دوستت گردد».
⭐امام على(ع): «دوستی‌ات، [در حدّ] شیدایى و دشمنی‌ات [مایه] هلاکت نباشد. دوستت را به اندازه دوست بدار و دشمنت را به اندازه دشمن.
۱۹) تله تجسس:
وارد امور شخصی دیگران و اموری که خیری در آن نیست نشو.
⭐پیامبر خدا صلى الله علیه و آله :إنّی لَم اُؤمَرْ أنْ اُنقِّبَ عن قُلوبِ النّاسِ و لا أشُقَّ بطُونَهُم .
من مأمور نیستم که دلهاى مردم را بکاوم و درونشان را بشکافم.( کنز العمّال : ۳۱۵۹۷ ، ۱۵۰۳۵ )
⭐امیرالمومنین علیه اسلام «من بحث عن اءسرار غیره اءظهر اللّه اءسراره ؛
کسى که از اسرار دیگران تفتیش کند، خداوند اسرار او را برملا مى سازد» (همان ، جلد ۵، صفحه ۳۷۱)
⭐از همان حضرت علیه السّلام: «من تتبّع خفیّات العیوب حرّمه اللّه مودّات القلوب ؛
کسى که در جستجوى عیوب پنهانى دیگران باشد خداوند او را از دوستى دل هاى مردم محروم مى سازد.»( همان ، حدیث ۸۸۰۰٫)
۲۰) تله خود کم بینی:
خودت و انسان ها رو فطرتا ارزشمند بدان
⭐امام على(سلام الله علیه): “ما أقبَحَ الخُضوعَ عِندَ الحاجَهِ وَالجَفاءَ عِندَ الغِنى”
چه زشت است فروتنى هنگام نیاز و درشتى هنگام بى نیازى.
⭐التّقرب الی الله بسمألته و الی النّاس بترکها.»
نزدیکی به خداوند از طریق نیازخواهی از درگاه او میسّر است و نزدیکی به مردم از طریق ترک خواستن از آنها تحقّق می‌پذیرد.
⭐رسول خدا «صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم» فرمود:«انّ المسأله لا تحلّ الا لفقر مدقع او غرم مقطع.»
همانا دست نیاز به سوی مردم گشودن جز به هنگام تنگدستی شدید، یا بدهی تباه کننده، روا نیست.
دیدگاهتان را بنویسید