۱) تله قضاوت ( و مقایسه):
قضاوت منفی و مقایسه بر اساس ظواهر نداشته باش.
قضاوتی که با تکیه به ظن و گمان باشد، عادلانه نیست. «نهج البلاغه، حکمت ۲۲۰»
مَنْ راقَبَ الْعَواقِبَ سَلُمَ مِنَ النَّوائِب، آن که در عاقبت کارها دقیق شود از گرفتارى ها مصون مى ماند.غرر الحکم و دررالکلم، ج ۵، ص ۱
حضرت علی علیه‌السلام در نامه معروف خود به مالک اشتر می‌فرماید: «مراقب باش، مراقب باش، از دشمن خود پس از آشتی کردن؛ زیرا گاهی دشمن نزدیک می شود تا غافلگیر کند؛ پس دور اندیش باش و حسن ظن خود را متهم کن.»
۲) تله شتابزدگی:
قبل از انجام هرکاری ۳ ثانیه مکث کن، و عادت به پیشگویی و ذهن خوانی را از خود دور کن مگر در موارد خاص
امام على (ع) فرمودند : َ العَجَلِ یَکثُرُ الزَّلَلُ. با شتابزدگى، لغزش ها زیاد مى شود.
امام على علیه السلام :التُّؤَدَهُ مَمدوحَهٌ فی کُلِّ شَیءٍ إلاّ فی فُرَصِ الخَیرِ.
درنگ در هر چیزى پسندیده است، مگر در فرصت هایى که براى انجام کار خیر دست مى دهد.
امیرمؤمنان على (علیه السلام) مى فرمایند: «العَجَلَهُ مَذمُومَهٌ فی کُلِّ اَمْر اِلاّ فی مَا یَدفَعُ الشَّرَّ»
عجله در هر کارى نکوهیده است، مگر در مقام دفع شرّ.
۳) تله خشم:
برای دفاع از حق دچار خصومت و پرخاشگری نشو.
على علیه السلام :مِن طَبائعِ الجُهّالِ التَّسَرُّعُ إلَى الغَضَبِ فی کُلِّ حالٍ .
از خوى مردمان نادان این است که در هر حالى زود خشم مى گیرند.
امام على علیه السلام : أقدَرُ الناسِ علَى الصَّوابِ مَن لَم یَغضَبْ .
تواناترین مردم در تشخیصِ درست، کسى است که خشمگین نشود.
پیامبر خدا صلى الله علیه و آله :مَن کَظَمَ غَیظا مَلَأ اللّه ُ جَوفَهُ إیمانا .
هر که خشمى را فرو خورد، خداوند درون او را از ایمان پُر کند.
۴) تله افکار منفی:
دید کل نگر داشته باش، بعد از بهترین تصمیم ممکن، گمان مثبت به رویدادها داشته باش و نگران نباش.
امام صادق (علیه‌السّلام) : «خداوند متعال نزد گمان بنده‌اش به او است؛ اگر خیر باشد، خیر و اگر شر باشد شر خواهد بود»
ضَعْ أَمْرَ أَخِیکَ عَلَى أَحْسَنِهِ حَتَّى یَأْتِیَکَ مَا یَغْلِبُکَ مِنْهُ وَ لَا تَظُنَّنَّ بِکَلِمَهٍ خَرَجَتْ مِنْ أَخِیکَ سُوءاً وَ أَنْتَ تَجِدُ لَهَا فِی الْخَیْرِ مَحْمِلًا؛
اعمال برادر (یا خواهر) مسلمانت را بر نیکوترین وجه ممکن حمل کن تا دلیلی بر خلاف آن قائم شود و هرگز نسبت به سخنی که راجع به برادر مسلمانت می‌شنوی گمان بد مبر.» (کافی/ج۲/ص۳۶۲)
۵) تله غرور:
فریب دارایی ها و کمالات دنیایی را نخور.
در حدیثی از امیرمؤمنان (ع) می خوانیم: «سکر الغفله و الغرور ابعد افاقه من سکر الخمور! ؛
مستی غفلت و غرور از مستی شراب طولانی تر است»
در حدیث دیگری از همان حضرت می خوانیم: «جماع الشر فی الاغرار بالمهل و الاتکال علی العمل؛
کانون بدی ها در مغرور شدن به مهلت الهی و اعتماد بر اعمال (ناچیز) است» .
۶) تله تکبر:
آدم های بالاتر از تو کم نیستن، پس تکبر نداشته باش و لجبازی نکن
امام صادق علیه السلام : ما مِن أَحَدٍ یَتیهُ إِلاّ مِن ذِلَّهٍ یَجِدُها فى نَفسِهِ؛
هیچ کس نیست که تکبّر ورزد، مگر بر اثر خوارى و حقارتى است که در خود مى بیند. الکافى(ط-الاسلامیه)، ج۲، ص۳۱۲
امام صادق علیه السلام : اَلکِبرُ أَن تَغمِصَ النّاسَ وَتُسَفِّهَ الحَقَّ؛
تکبر، این است که مردم را تحقیر کنى و حق را خوار شمارى. الکافى(ط-الاسلامیه)، ج۲، ص۳۱۰
۷) تله خود پسندی( خودخواهی):
خودت رو عاری از از عیب و نقص ندان و همیشه اولویت رو به خودت نده.
مَنْ رَضِیَ عَنْ نَفْسِهِ کَثُرَ السّاخِطُ عَلَیْهِ
آن که از خود خشنود شد، خشم گیرنده بر او بسیار شود
۸) تله شرم:
از حق در زمان مناسب و با رفتار مناسب دفاع کن و بدون آمادگی کافی مسئولیت قبول نکن.
امام صادق (ع) نقل شده که فرمودند:«الْحَیَاءُ عَلَى وَجْهَیْنَ فَمِنْهُ ضَعْف وَ مِنْهُ قُوَّهٌ وَ إِسْلَامٌ وَ إِیمَانٌ» حیا بر دو گونه است، منشاء پاره‌ای از حیاءها ضعف و منشاء پاره‌ای دیگر قوت و اسلام و ایمان است.
غررالحکم از على(ع) آمده است «مَنِ اسْتَحیى مِنْ قَوْلِ الْحَقِّ فَهُوَ أَحْمَقٌ؛
کسى از گفتن حق شرم کند احمق است.
۹) تله بی حوصلگی و تنبلی:
بی حوصله و تنبل نباش تا پشیمان نشی.
امام صادق علیه السلام : ایّاکَ وَ خَصْلَتَینِ: اَلضَّجَرَ وَ الْکَسَلَ، فَاِنَّکَ اِنْ ضَجِرْتَ لَمْ تَصْبِرْعَلى حَقٍّ وَ اِنْ کَسِلْتَ لَمْ تُؤَدِّ حَقّا؛
از دو خصلت بپرهیز: بى حوصلگى و تنبلى، زیرا اگر کم حوصله باشى بر حق شکیبایىنکنى و اگر سست و تنبل باشى حقّى را ادا نکنى. [امالى صدوق، ص ۶۳۶]
امیرمؤمنان على(ع) در نامه ۳۱ نهج البلاغه در ضمن وصایایى که به فرزند دلبندش امام مجتبى(ع) مى‌کند مى‌فرماید:
«بَادِرِ الْفُرْصَهَ قَبْلَ أَنْ تَکُونَ غُصَّهً؛ به سراغ استفاده از فرصت برو (پیش از آنکه از دست برود و) مایه اندوه گردد.»
کُن بَعیدَالهِمَمِ إذا طَلَبتَ، کَریمَ الظَّفَرِ إذا غَلَبتَ.
هرگاه در پىچیزى هستى، بلندْ همّت باش و آنگاه که چیره شدى، در پیروزى کریم باش.
امام باقر (علیه السلام) إیَّاکَ وَ الْکَسَلَ وَ الضَّجَرَ فَإِنَّهُمَا مِفْتَاحُ کُلِّ شَرٍّ. ا
از تنبلی و بی حوصلگی بپرهیز، زیرا که این دو کلید هر بدی میباشند. میزان الحکمه، ج ۱۱، ص۵۱۸۶
۱۰) تله تحسین یا سرزنش
مراقب باش زیادی تحسین یا سرزنش تو را از حقیقت دور نکند.
امام علی علیه السّلام:إذا مَدَحتَ فاختَصِرْ إذا ذَمَمتَ فاقتَصِر
هرگاه ستودی، مختصر کن.هرگاه نکوهیدی، کوتاه کن.غررالحکم: ۳۹۸۳ـ۳۹۸۴
۱۱) تله نفرت:
دوری کن اما متنفر نباش
امام على علیه السلام: مَنِ اطَّرَحَ الحِقدَ استَراحَ قَلبُهُ وَلُبُّهُ؛
هر کس کینه را از خود دور کند، قلب و عقلش آسوده گردند.(غررالحکم، ج۵، ص ۳۲۶، ح۸۵۸۴)
امام على علیه السلام: اَلدُّنیا أَصغَرُ وَ أَحقَرُ وَ أَنزَرُ مِن أَن تُطاعَ فیهَا الحقادُ؛
دنیا کوچک تر و حقیر تر و ناچیز تر از آن است که در آن ازکینه ها پیروى شود.(غررالحکم، ج۲، ص ۵۲، ح۱۸۰۴)
امام حسین علیه السلام: إنَّ شیعَتَنا مَن سَلِمَت قُلوبُهُم مِن کُلِّ غِشٍّ وَغِلٍّ وَدَغَلٍ؛
بى گمان شیعیان ما دل هایشان از هر خیانت، کینه و فریبکارى پاک است. (بحارالانوار، ج۶۸، ص۱۵۶، ح۱۱)
امام هادى علیه السلام: اَلعِتابُ مِفتاحُ الثِّقالِ وَالعِتابُ خَیرٌ مِنَ الحِقدِ؛
گلایه کردن کلید سرسنگینى و بهتر از کینه است.(بحارالأنوار، ج۷۸، ص۳۶۹، ح۴)
امام على علیه السلام: اِحتَمِل أَخاکَ عَلى ما فیهِ وَلاتُکثِرِ العِتابَ، فَإِنَّهُ یورِثُ الضَّغینَهَ
برادرت را با همان وضعى که دارد تحمل کن و زیاد سرزنش نکن، زیرا این کار کینه مى آورد.(تحف العقول، ص۸۴)
۱۲) تله غم:
گریه کن، همدلی کن اما افسرده نشو.
امام صادق علیه السلامنَفَسُ المَهْمومِ لَنا المُغْتَمِّ لظُلْمِنا تَسْبیحٌ ، و هَمُّهُ لأمْرِنا عِبادَهٌ
کسى که براى ما نگران و به خاطر ستمى که بر ما برود غمگین باشد، نفس کشیدنش تسبیح است و غمخواریش براى ما عبادت
الکافی: ج۲،ص۲۲۶،ح۱۶
مَن نَظرَ إلى ما فی أیْدی النّاسِ طالَ حُزنُهُ، و دامَ أسَفُهُ
هر که چشمش به دست مردم باشد، اندوهش دراز و افسوسش پایدار شود.أعلام الدین:ص ۲۹۴
حکمت ۲۲۸ نهج البلاغه: هرکس که دلش به محبّت دنیا شیفته گشت، دلش به سه چیز از دنیا میچسبد:
۱- هَمٍّ لا یُغبُّهُ، اندوهی که از او ناپدید نگردد.
۲- وَ حِرصٍ لا یَترُکُهُ، و طمعی که رهایش نسازد.
۳- وَ اَمَلٍ لا یُدرِکُهُ، و آرزویی که به آن نخواهد رسید.
امیر المومنین على علیه السلام :لا تُشْعِرْ قَلبَکَ الهَمَّ على ما فاتَ ، فیَشْغَلَکَ عَمّا هُو آتٍ
براى آنچه از دست رفته است اندوه به دلت راه مده، که تو را از آنچه مى آید باز مى دارد( غرر الحکم : ۱۰۴۳۴
۱۳) تله بی تفاوتی:
کاری که میتوانیم انجام بدیم برای تاثیر مثبت و اصلاح امور
امام حسین علیه السلام : لا تَحِلُّ لِعَینٍ مُؤمِنَهٍ تَرَى اللّهَ یُعصى فتَطرِفُ حتّى یُغَیِّرَهُ؛ ؛ [تنبیه الخواطر : ج۲، ص۱۷۹ ]
بر هیچ چشمِ مؤمنِی روا نیست که ببیند خدا نافرمانى مى شود و [مؤمن] چشم خود را فرو بندد مگر این که آن وضع را تغییر دهد
۱۴) تله ترس:
احتیاط کن اما مدیریت ذهنت رو از دست نده
امام على علیه السلام :الجُبنُ و الحِرصُ و البُخلُ ، غرائزُ سُوءٍ یَجمعُها سُوءُ الظَّنِّ باللّه ِ سبحانَهُ .
ترسویى و آزمندى و بُخل، خویهاى بدى هستند که از بدگمانى به خداوند سبحان مایه مى گیرند.( غرر الحکم : ۱۸۳۷ )
شِدّهُ الجُبنِ ، مِن عَجْزِ النَّفْسِ و ضَعفِ الیقینِ .
ترسویى زیاد ، از ناتوانى نفس و سستى یقین است.(غرر الحکم : ۵۷۷۳ )
۱۵) تله زیاده روی ( زیاده خواهی):
تکرار را گاهی بپذیر و زیاده روی در هر کاری رو ناپسند بدان
امام علی (علیه السلام) فرمودنداَلطَّمَعُ رِقٌّ مُؤَبَّدٌ.
طمع بردگى جاویدان است.
لَیْسَتِ الْعِفَّهُ بِمَانِعَهٍ رِزْقاً وَ لَا الْحِرْصُ بِجَالِبٍ فَضْلًا وَ إِنَّ الرِّزْقَ مَقْسُومٌ وَ الْأَجَلَ مَحْتُومٌ وَ اسْتِعْمَالَ الْحِرْصِ طَالِبُ الْمَأْثَم
نه خوددارى از حرام مانع روزى مى شود و نه حرص روزىِ بیشتر مى آورد، که روزى تقسیم شده و اجل حتمى است و حرص به سوى گناه مى کشد.
پیامبر گرامی اسلام صلی‌الله علیه و آله و سلم»: مَن بَذّرَ اَفقَرهُ اللهُ.
کسی که اسراف و بی‌رویّه ریخت و پاش کند خداوند او را به فقر و تهیدستی مبتلا خواهد کرد. (عُدّه‌الدّاعی، ص ۵۸)
۱۶) تله تمسخر:
مسخره نکنیم ، همه ضعف هایی دارند که که قابل تمسخر شدن باشد.
امام هادی (ع) :أَلهَزلُ فُکاهَهُ السُّفَهاءِ وَ صَناعَهُ الجُهّالِ مسخره کردن (و بذله گویی) دیگران، تفریح سفیهان و کار جاهلان است(بحارالانوار، ج. ۷۵، ص. ۳۶۹)
امام علی(ع) فرمودند: «به لغزش دیگران خوشحال مشو، زیرا تو نمی دانی که زمانه با توچه خواهد کرد.
۱۷) تله همه چی دان:
نمی دانم رو فراموش نکن
امیر المومنین علی علیه السلام : مَن تَرَکَ قولَ «لا أدری» اُصِیبَتْ مَقاتِلُهُ. 
هر که جمله «نمى دانم» را ترک گوید ، به هلاکت درافتد .
۱۸) تله دوست داشتن:
به خاطر محبت و دوست داشتن به خطا نیفت.
امام على(ع): «مؤمن، بر آن کسی که با او دشمنى می‌ورزد، ستم نمی‌کند و به خاطرِ آن کسی که دوستش دارد، دست به گناه نمی‌زند».
رسول خدا(ص): «با دوستت چنان دوستى کن که شاید روزى دشمنت گردد و با دشمنت چنان دشمنى کن که شاید روزى دوستت گردد».
امام على(ع): «دوستی‌ات، [در حدّ] شیدایى و دشمنی‌ات [مایه] هلاکت نباشد. دوستت را به اندازه دوست بدار و دشمنت را به اندازه دشمن
۱۹) تله تجسس:
وارد اموری که خیری در آن نیست نشو.
پیامبر خدا صلى الله علیه و آله :إنّی لَم اُؤمَرْ أنْ اُنقِّبَ عن قُلوبِ النّاسِ و لا أشُقَّ بطُونَهُم .
من مأمور نیستم که دلهاى مردم را بکاوم و درونشان را بشکافم.( کنز العمّال : ۳۱۵۹۷ ، ۱۵۰۳۵ )
امیرالمومنین علیه اسلام «من بحث عن اءسرار غیره اءظهر اللّه اءسراره ؛
کسى که از اسرار دیگران تفتیش کند، خداوند اسرار او را برملا مى سازد» (همان ، جلد ۵، صفحه ۳۷۱)
از همان حضرت علیه السّلام: «من تتبّع خفیّات العیوب حرّمه اللّه مودّات القلوب ؛
کسى که در جستجوى عیوب پنهانى دیگران باشد خداوند او را از دوستى دل هاى مردم محروم مى سازد.»( همان ، حدیث ۸۸۰۰٫)
۲۰) تله خود کم بینی:
خودت و انسان ها رو فطرتا ارزشمند بدان
امام على(سلام الله علیه): “ما أقبَحَ الخُضوعَ عِندَ الحاجَهِ وَالجَفاءَ عِندَ الغِنى”
چه زشت است فروتنى هنگام نیاز و درشتى هنگام بى نیازى.
التّقرب الی الله بسمألته و الی النّاس بترکها.»
نزدیکی به خداوند از طریق نیازخواهی از درگاه او میسّر است و نزدیکی به مردم از طریق ترک خواستن از آنها تحقّق می‌پذیرد.
رسول خدا «صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم» فرمود:«انّ المسأله لا تحلّ الا لفقر مدقع او غرم مقطع.»
همانا دست نیاز به سوی مردم گشودن جز به هنگام تنگدستی شدید، یا بدهی تباه کننده، روا نیست.
دیدگاهتان را بنویسید