مفهوم علم از نگاه اهل البیت(ع)(قسمت۴)

قسمت چهارم

 

علم نزد چه کسانی است؟

آنچه که در روایات نقل شده از ائمه هدی (علیهم السلام) غیرقابل انکار است، این است که آنچه که از آن به عنوان علم یاد می شود نه تنها باید از مسیر قرآن و معصومین (علیهم السلام) اخذ شود بلکه حتی جز در این خاندان در جای دیگر یافت نمی شود.

بنابراین آنچه که از مسیرهای دیگر به ما می رسد:

• یا علم نیست و چیز دیگری است! (که در آن صورت توصیف ها ، دستورات و نکاتی که در مورد علم در متون دینی ما موجود است لزوماً شامل آنها نمی شود.)
• یا علم آمیخته به جهل (و یا هر چیز دیگری به جز علم) است.
• یا شکل ناقص و یا بخشی از آن چیزی است که ما نیاز داریم.

برای مثال در این زمینه می توان به احادیث زیر اشاره کرد:

 

• أَبَا جَعْفَرٍ (علیه السلام) یَقُول‏ فَوَ اللَّهِ مَا یُوجَدُ الْعِلْمُ إِلَّا هَاهُنَا.

(کافی، ج۱، کتاب فضل علم، باب نوادر- متفرقات، ص۵۱، ح۱۵)

امام باقر (علیه السلام) فرمودند: به خدا علم جز در این خاندان یافت نشود.

 

• عَنْ هِشَامِ بْنِ الْحَکَمِ قَالَ قَالَ لِی أَبُو الْحَسَنِ مُوسَى بْنُ جَعْفَر (علیه السلام) یَا هِشَامُ نَصْبُ الْحَقِّ لِطَاعَهِ اللَّهِ‏ وَ لَا نَجَاهَ إِلَّا بِالطَّاعَهِ وَ الطَّاعَهُ بِالْعِلْمِ‏ وَ الْعِلْمُ‏ بِالتَّعَلُّمِ وَ التَّعَلُّمُ بِالْعَقْلِ یُعْتَقَدُ وَ لَا عِلْمَ‏ إِلَّا مِنْ عَالِمٍ رَبَّانِیٍّ وَ مَعْرِفَهُ الْعِلْمِ‏ بِالْعَقْلِ یَا هِشَامُ قَلِیلُ الْعَمَلِ مِنَ الْعَالِمِ مَقْبُولٌ مُضَاعَفٌ وَ کَثِیرُ الْعَمَلِ مِنْ أَهْلِ الْهَوَى وَ الْجَهْلِ مَرْدُودٌ. (کافی، ج۱، کتاب عقل و جهل، ص۱۷، ح۱۲)

اى هشام- حق براى فرمانبردارى خدا بپا داشته شد، نجاتى جز به فرمانبردارى نیست و فرمانبردارى به سبب علم است و علم با آموزش به دست آید و آموزش به عقل وابسته است و علم جز از دانشمندان الهى به دست نیاید و شناختن علم به وسیله عقل است.

اى هشام- کردار اندک از عالم، چند برابر پذیرفته شود و کردار زیاد از هواپرستان و نادانان پذیرفته نگردد.

 

ادامه دارد…

 

منابع:

• کلینى، محمد بن یعقوب بن اسحاق، الکافی (ط – الإسلامیه)، ۸جلد، دار الکتب الإسلامیه – تهران، چاپ: چهارم، ۱۴۰۷ ق.
• کلینى، محمد بن یعقوب – مصطفوى، سید جواد، أصول الکافی / ترجمه مصطفوى، ۴جلد، کتاب فروشى علمیه اسلامیه – تهران، چاپ: اول، ۱۳۶۹ ش.

(با استفاده از نرم افزار جامع الحدیث۳٫۵ محصول مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی نور)