علم و دین فرهنگستان جهانی مطالعات تطبیقی در علم و دین، عرفان ناب اسلامی، علم و دین، عرفان مقربین، علم، دین، حکمت ناب شیعی، استاد علوی، علم و دین
علم در نهج البلاغه (بخش سوم)
د) ویژگی های علم ائمه هدی (علیهم السلام)
ترجمه و شرح نهج البلاغه (فیض الإسلام)، ج۱، ص: ۴۷
از خطبه هاى آن حضرت علیه السَّلام است که آنرا خطبه شقشقیّه مى نامند
(۱) آگاه باش سوگند بخدا که پسر ابى قحافه خلافت را مانند پیراهنى پوشید و حال آنکه مىدانست من براى خلافت مانند قطب وسط آسیا هستم علوم و معارف از سر چشمه فیض من مانند سیل سرازیر میشود، هیچ پرواز کننده در فضاى علم و دانش به اوج رفعت من نمىرسد …
ترجمه و شرح نهج البلاغه (فیض الإسلام) ؛ ج۲ ؛ ص۳۷۱
از سخنان آن حضرت علیه السّلام است (در مدح و منقبت خود و ائمّه اطهار علیهم السّلام و دستور به اطاعت و پیروى مردم از ایشان و ترغیب بعمل صالح و یاد آورى سختى عذاب روز رستخیز):
(۲) و ابواب علم و معرفت و راه روشن نزد ما اهل بیت (امام و یازده فرزند آن بزرگوار علیهم السّلام) مىباشد (پس براى رسیدن به سعادت همیشگى و رهائى از بدبختى باید از ما اطاعت و پیروى شود) …
ترجمه و شرح نهج البلاغه (فیض الإسلام) ؛ ج۳ ؛ ص۴۳۸
از خطبه هاى آن حضرت علیه السّلام است (در فضائل و مناقب ائمّه اطهار):
(۳) کجایند کسانیکه گمان میکنند که آنان در علم، مطّلع و استوارند، بجز ما اهل بیت؟ ادّعاى آنان دروغ و ستم بر ما است، زیرا خداوند ما را برترى داده و ایشان را فرو گذاشته، و (این مقام و منزلت را) بما عطاء فرموده و آنان را بىبهره ساخته، و ما را داخل نموده و آنها را خارج فرموده، (۴) بوسیله ما هدایت و راهنمائى طلب مىگردد، و بینائى از کورى و گمراهى خواسته میشود …
توضیح: در اینجا حضرت با معرفی خود به عنوان منبع و منشأ علم و کامل ترین نمونه در علم و دانش، در واقع به خوبی برای ما مشخص می کنند که اصلاً علم، همان چیزی است که از ایشان گرفته می شود و هر کس واقعاً جویای علم است باید به ایشان رجوع کند نه جای دیگر.
ترجمه و شرح نهج البلاغه (فیض الإسلام) ؛ ج۲ ؛ ص۳۱۳
از خطبه هاى آن حضرت علیه السّلام است (که پس از ستودن پیغمبر اکرم بانقراض دولت بنى امیّه اشاره نموده و بعد از آن مردم را پند و اندرز مى فرماید):
(۱۱) پس (چون بوظائف امام و جانشین او آشنا شدید، در غیر طریق حقّ قدم ننهید، و دست ارادت بهر بىخبر از اصول و فروع ندهید) براى اخذ علم و دانش بشتابید پیش از خشک شدن گیاه آن (رحلت امام و جانشین او) و پیش از آنکه از استفاضه علم و دانش از اهلش وا مانده (بر اثر حوادث و سختی هاى روزگار) بخود مشغول گردید، و از منکر (آنچه شرع مقدّس منع فرموده) مرتکبین را نهى کنید، و خودتان آنرا مرتکب نشوید، زیرا شما مأمور شدهاید که از منکر نهى نمائید پس از آنکه خود آنرا بجا نیاورید…
ترجمه و شرح نهج البلاغه (فیض الإسلام) ؛ ج۳ ؛ ص۴۸۰
از خطبه هاى آن حضرت علیه السّلام است (در پند و اندرز دادن بمردم و ستودن ائمّه اطهار):
(۳) ما اهل بیت (از جهت قرب و نزدیکى حضرت رسول) چون پیراهن (تن او) هستیم، و اصحاب (آن بزرگوار) مى باشیم (بآنچه از جانب خداوند باو نازل شده ایمان آورده تصدیق نمودهایم) و ما خزانه داران و درها (ى علوم و معارف) هستیم (بتأویل و تفسیر قرآن کریم آشنا بوده و موارد احکام الهىّ را دانسته مردم را براه حقّ راهنماییم، و از اینرو است که پیغمبر اکرم بطوریکه همه مسلمانان در اخبار خود نقل نموده اند فرمود: أنا مدینه العلم و علىّ بابها، فمن أراد المدینه فلیأت الباب یعنى شهر علم و دانش منم و علىّ دروازه آن است، و کسیکه بخواهد به شهرى بیاید بایستى از دروازه وارد شود) و داخل خانه ها نمى توان شد مگر از درهاى آنها، پس کسى را که از غیر درها وارد خانه ها شود دزد مى نامند (هر که بخواهد از غیر راه ما خود را بخدا و رسول آشنا نماید، از دین بهره نبرده و در آخرت گرفتار عذاب است)
ترجمه و شرح نهج البلاغه (فیض الإسلام) ؛ ج۳ ؛ ص۴۸۱
قسمتى [دوم] از این خطبه است (در فضائل اهل بیت علیهم السّلام):
(۴) آیات قرآن آنچه در مدح و منقبت علم و هدایت است در باره ایشان نازل شده و آنان گنجهاى خداوند بخشنده هستند (حقّ تعالى تمام گوهرهاى گرانبها یعنى جمیع صفات پسندیده از قبیل علم و حلم و جود و شجاعت و فصاحت و بلاغت و عصمت و طهارت و مانند آنها را در ایشان قرار داده، پس از این جهت است که) اگر به گفتار لب گشایند راست گویند، و اگر خاموش باشند دیگرى بر آنان پیشى نگرفته
ترجمه و شرح نهج البلاغه (فیض الإسلام) ؛ ج۲ ؛ ص۲۳۷
از خطبه هاى آن حضرت علیه السّلام است معروف به خطبه الأشباح
(۷) و بدان راسخین و استواران در علم و دانش (أئمّه طاهرین علیهم السّلام) کسانى هستند که اقرار و اعتراف بآنچه که پوشیده و در پرده است و تفسیر آنرا نمىدانند، بىنیازشان کرده از داخل شدن به درهائى که جلو پوشیدها نصب شده، پس خداوند تعالى اقرار و اعتراف ایشان را بعجز و ناتوانى از رسیدن بآنچه که در علم و دانش آنها بآن احاطه ندارد، مدح کرده و اندیشه نکردن آنان را در چیزیکه بحث و گفتگوى از کنه و حقیقت آنرا بایشان امر نکرده است رسوخ و استوارى نامیده.
توضیح: از جمله ویژگی های ستودنی اهل بیت (علیهم السلام) که بیشتر افراد دیگر آن را ندارند این است که در آن موضوعی که به آن علم ندارند و راجع به آن نمی دانند (آنچه که خداوند اجازه دانستن و علم به آن را نه به ایشان و نه به هیچ کس دیگری نداده است) بحث و تفکر نمی کنند.
ادامه دارد…