مفهوم علم از نگاه اهل البیت(ع)(قسمت۵)

قسمت پنجم

 

علم نزد چه کسانی است؟

 

حال که قرار است علم جز از دانشمندان الهی که همان حجج الهی هستند گرفته نشود، قائدتاً باید تمام آن چیزی که انسان به آن نیازمند است در دست آنها موجود باشد وگرنه این با حکمت الهی سازگار نخواهد بود که انسان را به چیزی امر کند درحالی که انجام آن برای بشر کفایت نکند.

شاهد این مطلب احادیثی است که در ادامه می آید:

 

• أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ: إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى أَنْزَلَ فِی الْقُرْآنِ تِبْیَانَ کُلِّ شَیْ‏ءٍ حَتَّى وَ اللَّهِ مَا تَرَکَ اللَّهُ شَیْئاً یَحْتَاجُ إِلَیْهِ الْعِبَادُ حَتَّى لَا یَسْتَطِیعَ عَبْدٌ یَقُولُ لَوْ کَانَ هَذَا أُنْزِلَ فِی الْقُرْآنِ- إِلَّا وَ قَدْ أَنْزَلَهُ اللَّهُ فِیهِ.

(کافی، ج۱، کتاب فضل علم، باب رجوع به قرآن و … ، ص۵۹، ح۱)

امام صادق (علیه السلام) فرمود: خداى تبارک و تعالى در قرآن بیان هر چیز را فرو فرستاده تا آنجا که‏ به خدا سوگند چیزى را از احتیاجات بندگان فروگذار نفرموده و تا آنجا که هیچ بنده‏ئى نتواند بگوید اى کاش این در قرآن آمده بود جز آنکه خدا آن را در قرآن فرو فرستاده است.

 

• أَبِی جَعْفَرٍ (علیه السلام) یَقُولُ‏ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى لَمْ یَدَعْ شَیْئاً یَحْتَاجُ إِلَیْهِ الْأُمَّهُ إِلَّا أَنْزَلَهُ فِی کِتَابِهِ وَ بَیَّنَهُ لِرَسُولِهِ ص وَ جَعَلَ لِکُلِّ شَیْ‏ءٍ حَدّاً وَ جَعَلَ عَلَیْهِ دَلِیلًا یَدُلُّ عَلَیْهِ وَ جَعَلَ عَلَى مَنْ تَعَدَّى ذَلِکَ الْحَدَّ حَدّاً.

(کافی، ج۱، کتاب فضل علم، باب رجوع به قرآن و … ، ص۵۹، ح۲)

امام باقر (علیه السلام) می فرمود: خداى تبارک و تعالى چیزى از احتیاجات امت را وانگذاشت جز آنکه آن را در قرآنش فروفرستاد و براى رسولش بیان فرمود و براى هر چیز اندازه و مرزى قرار داد و براى رهنمائى آن رهبرى گماشت و براى کسى که از آن مرز تجاوز کند کیفرى قرار داد.

 

• أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) یَقُولُ‏ مَا مِنْ شَیْ‏ءٍ إِلَّا وَ فِیهِ کِتَابٌ أَوْ سُنَّهٌ.

(کافی، ج۱، کتاب فضل علم، باب رجوع به قرآن و … ، ص۵۹، ح۴)

امام صادق (علیه السلام) فرمود: چیزى نیست جز آنکه در باره‏ اش آیه قرآن یا حدیثى هست.

• قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ (علیه السلام)‏ إِذَا حَدَّثْتُکُمْ بِشَیْ‏ءٍ فَاسْأَلُونِی مِنْ کِتَابِ اللَّهِ‏ .

(کافی، ج۱، کتاب فضل علم، باب رجوع به قرآن و … ، ص۶۰، ح۵)

امام باقر (علیه السلام) فرمود: چون به شما از چیزى خبر دهم از من بپرسید کجاى قرآن است.

 

• قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع‏ مَا مِنْ أَمْرٍ یَخْتَلِفُ فِیهِ اثْنَانِ إِلَّا وَ لَهُ أَصْلٌ فِی کِتَابِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ لَکِنْ لَا تَبْلُغُهُ عُقُولُ الرِّجَالِ. (کافی، ج۱، کتاب فضل علم، باب رجوع به قرآن و … ، ص۶۰، ح۶)

امام صادق (علیه السلام) فرمود: هیچ امرى نیست که دو نفر در آن اختلاف نظر داشته باشند جز آنکه براى آن در کتاب خدا ریشه و بنیادى است ولى عقل هاى مردم به آن نمی رسد.

 

• قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام)‏ إِنَّ فِیهِ عِلْمَ مَا مَضَى وَ عِلْمَ مَا یَأْتِی إِلَى یَوْمِ الْقِیَامَهِ وَ حُکْمَ مَا بَیْنَکُمْ وَ بَیَانَ مَا أَصْبَحْتُمْ فِیهِ تَخْتَلِفُونَ فَلَوْ سَأَلْتُمُونِی عَنْهُ لَعَلَّمْتُکُمْ.(کافی، ج۱، کتاب فضل علم، باب رجوع به قرآن و … ، ص۶۱، ح۷)

امیر المؤمنین (علیه السلام) فرمود: در قرآن است علم گذشته و علم آینده تا روز قیامت میان شما حکم مى ‏دهد و اختلافات شما را بیان می کند، اگر از من قرآن را بپرسید به شما مى ‏آموزم.

 

• أَبَا عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) یَقُولُ‏ قَدْ وَلَدَنِی رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ أَنَا أَعْلَمُ کِتَابَ اللَّهِ وَ فِیهِ بَدْءُ الْخَلْقِ وَ مَا هُوَ کَائِنٌ إِلَى یَوْمِ الْقِیَامَهِ وَ فِیهِ خَبَرُ السَّمَاءِ وَ خَبَرُ الْأَرْضِ وَ خَبَرُ الْجَنَّهِ وَ خَبَرُ النَّارِ وَ خَبَرُ مَا کَانَ وَ خَبَرُ مَا هُوَ کَائِنٌ أَعْلَمُ ذَلِکَ کَمَا أَنْظُرُ إِلَى کَفِّی إِنَّ اللَّهَ یَقُولُ فِیهِ تِبْیَانُ کُلِّ شَیْ‏ءٍ.

(کافی، ج۱، کتاب فضل علم، باب رجوع به قرآن و … ، ص۶۱، ح۸)

امام صادق (علیه السلام) می فرمود: من زاده رسول خدایم و به قرآن دانایم، در قرآن است آغاز خلقت و آنچه تا روز قیامت رخ دهد و خبر آسمان و زمین و خبر بهشت و دوزخ و خبر گذشته و خبر آینده. تمام اینها را می دانم چنان که به کف دست خود می نگرم، همانا خدا می فرماید: در قرآن است بیان آشکار هر چیز.

 

ادامه دارد…

 

منابع:

• کلینى، محمد بن یعقوب بن اسحاق، الکافی (ط – الإسلامیه)، ۸جلد، دار الکتب الإسلامیه – تهران، چاپ: چهارم، ۱۴۰۷ ق.
• کلینى، محمد بن یعقوب – مصطفوى، سید جواد، أصول الکافی / ترجمه مصطفوى، ۴جلد، کتاب فروشى علمیه اسلامیه – تهران، چاپ: اول، ۱۳۶۹ ش.

(با استفاده از نرم افزار جامع الحدیث۳٫۵ محصول مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی نور)