بایگانی برچسب: حکمت ناب شیعی

فارابی فیلسوفی ناآشنا در میان اندیشمندان متأخر است. آرای فلسفی، اجتماعی و سیاسی او چه در زمان خود و چه پس از آن نوعی شاهکار به شمار می آید. در میان مسلمانان، می توان او را هم مؤسس فلسفه اسلامی دانست و هم پدر علم منطق. فارابی هم فیلسوف فرهنگ است و هم استاد فلسفیدن در اندیشه های زیربنایی دینی. این پژوهش به آرای مهم فارابی می پردازد و در مقدمه اشاره ای به اندیشه های پراهمیت فارابی می کند، سپس در سه فصل جداگانه به مطالبی چون طبقه بندی علوم، تأسیس فلسفه اسلامی و علم مدنی از دیدگاه وی می پردازیم. فارابی را «معلم ثانی» خوانده اند؛ زیرا علوم را مطابق عینْ نظام مند نمود و بدین ترتیب، طبقه بندی ویژه ای ارائه کرد. او مؤسس فلسفه اسلامی است؛ زیرا مسائل فلسفی را براساس آموزه های دینی سامان داد و به مسائلی پرداخت که هر فیلسوف مسلمان می بایست درباره آن گفت وگو کند. در نظریه «مدینه فاضله» برخی او را پیرو افلاطون دانسته اند، درحالی که اندیشه فارابی گرچه پیرو متفکران یونانی است، اما تقلید محض از آنان نیست.

روانشناسی (Psychology) مطالعۀ علمی و کاربردی فرآیندهای ذهنی و رفتار انسان است که مطالعۀ پدیده‌های هشیار و ناهشیار، از جمله احساسات و افکار را نیز در بر می‌گیرد. “Psychology” از کلمه یونانی psyche به معنای “روان” یا “ذهن” گرفته شده است؛ قسمت دوم آن برگرفته از-logia است که به “مطالعه” یا “تحقیق” اشاره دارد. روانشناسی یک علم با گستره وسیعی است که از مرزهای بین علوم طبیعی و اجتماعی عبور می‌کند و در آن مفاهیم گوناگونی بررسی می‌شوند؛ مانند ادراک، شناخت، توجه، احساسات، پدیدارشناسی، انگیزه، عملکرد مغز، شخصیت، رفتار، تاب‌ آوری، ضمیر ناخودآگاه و روابط بین‌ فردی. دانش به دست آمده از روانشناسی در حوزه‌های مختلف فعالیت‌های انسانی، از مشکلات زندگی روزمره گرفته تا درمان بیماری‌های روانی، استفاده می‌شود

آیا قوم بنی اسرائیل بر جهانیان فضیلت دارد؟ منظور از فضیلت قوم بنی اسرائیل بر جهانیان چیست؟ یهود بنی‌اسرائیل می‌گویند که ما امت برتر هستیم، مقام ما از همه انسان‌ها بالاتر است! اینکه در قرآن فرموده است "أَنِّی فَضَّلْتُکُمْ عَلَى الْعالَمِینَ‌" به این معنا نیست که قرآن آن‌ها را تأیید می‌کند! فقط این آیه که نیست در قرآن دارد این قوم را معرفی می‌کند، این قوم بدترین اقوام بوده‌اند چون قوم پیغمبر کش بودند: "یَقْتُلُونَ النَّبِیِّینَ بِغَیْرِ حَقٍّ". در زمان حضرت موسی علیه السلام هم او را بسیار اذیت کردند: یا قَوْمِ لِمَ تُؤْذُونَنِی وَ قَدْ تَعْلَمُونَ أَنِّی رَسُولُ اللَّهِ. خیانت و بدعهدی، بدترین خصلت قوم یهود بوده و هست.

معرفت شناسی به مثابه یک دانش و شاخه علمی در فلسفه اسالمی مطرح نبوده است ولی به فراخور مباحث وجودشناختی از مباحث به اصطلاح امروزی معرفت شناسی نیز سخن می‌گفتند. هر چند رویکرد عقل گرایی و تجربه گرایی دارای مالک‌های چندی است ولی قدر مسلم این است که این بحث و تقسیم از مباحث جدید معرفت شناسی است و چنین اصطلاحاتی، با رهیافت مطرح در معرفت شناسی، در تفکر فلاسفه اسلامی رایج نبوده است. در عین حال این مسئله در باب تفکرشان قابل طرح است که بر کدام طریق بوده‌اند: تجربه گرایی یا عقل گرایی؟ آنچه معروف و مشهور است این است که آنها فیلسوفانی عقل گرایند و ابن سینا نیز چنین است. در این تحقیق چهار ملاک برای عقل گرا یا تجربه گرا بودن بیان شده است: ۱- وجود و عدم ادراکات فطری ۲- به لحاظ ابزار کسب معرفت ۳- به لحاظ خاستگاه تصدیق ۴- وجود و عدم تصدیقات ترکیبی پیشینی؛ سپس با مراجعه به عبارات ابن سینا، عقل گرا یا تجربه گرا بودن دستگاه معرفتی وی را براساس هر معیار بررسی کرده و در نهایت این فرضیه را قوت بخشیده است که، نه بطور کلی بلکه در اکثر ملاک‌ها، وی به تجربه گرایی متمایل تر است تا عقل گرایی! لذا می‌توان به جمع این دو دیدگاه؛ یعنی "اصالت عقل و تجربه" در تفکر ابن سینا رأی داد.

اساساً فلسفه از اصلی‌ترین نیاز روحی انسان، یعنی نیاز به دانستن و فهمیدن برخاسته است. چنانکه می‌بینیم کودکان همواره می‌خواهند چگونگی، چرایی و چیستی همه‌چیز را بفهمند. به همین دلیل، ارسطو می‌گوید: فلسفه با شگفتی و حیرت در برابر جهان آغاز شد، بنابراین هر انسانی به‌نوعی فیلسوف و تحت تأثیر فلسفه است؛ چراکه زندگی خود را هرچند ناخودآگاه، بر اساس جواب‌هایی که به این سؤالات بنیادین می‌دهد، بنا می‌نهد؛ با این تفاوت که فیلسوف رسمی و واقعی، این پرسش‌ها را به‌طورجدی و منظم پی گیری کرده، جواب‌هایی را که تاکنون داده‌شده است در بوته نقد نهاده و به جستجوی را ه حل‌های نو می‌پردازد.