برچسب: وحدت علم و دین

علم یکیی از اهداف تربیت عقلایی است که در یک تقسیم بندی کلی بر دو موضوع اصلی: هست ها  و نیست ها از یک طرف و باید ها و نباید ها از طرف دیگر تعلق می گیرد. بر این اعتبار می توان علم را به دو قسم نظری و عملی یا حکمت نظری و حکمت عملی تقسیم نمود و چون طبق اصطلاح رایج شناخت معلومات نظری و عملی هر دو در قلمرو عقل نظری است رسیدن به این دو قسم شناخت، عقل نظری را به کمال شایسته خود خواهد رساند.

در جهان امروز با پیشرفت روز افزون و حیرت انگیزز علوم مختلف و با مشاهده توانایی های بی حد و حصر علم توجه بیش از پیش به  سمت علم معطوف گردیده تا جایی که می توان ادعا کرد گروهی اصالت محض را به علم داده اند و آن را یگنه راه نجات خویش قلمداد می کنند و در این میان توجه به دین که از سوی آفریدگار و خالق هستی براس سعادت و نیک بختی انسان در دنیا و آخرت فرستاده شده  مغقول و اقع گردیده است. موضوع بحث در این مقاله بررسی رابطه علم و دین به ویژه با توجه به مختصات دین مبین اسلام می باشد. بنابراین با تعریفی از علم و دین بحث را آغاز کرده با نگاهی اجمالی نسبت ها ممکن بین علم و دین را بیان کرده با ارایه دلایل نقلی از اسلام در مورد رابطه بین علم و دین بحث را خاتمه خواهیم داد.

روان شناسی دین،حوزه ای بین رشته ای میان روان شناسی و دین پژوهشی، دانش جدیدی است که به تبیین و توصیف تجارب، نگرش ها و رفتارهای دینی ازمنظر روان شناسی می پردازد. این دانش از اواخر قرن نوزدهم شروع شد و در سه سنت انگلیسی-امریکایی، آلمانی و فرانسوی قوام یافت. چهره شاخص سنت امریکایی که بر تجربه گرایی و استفاده ا نمونه ها و موارد عینی و توصیفات آماری مبتنی است، فیلسوف و روان شناس کارکرد گرا و پراگماتیست نامیف ویلیام جیمز است که به نگاه تجربی به تحیلی رواان شناختی احوال دینی می پردازد.

یکی از مباحثی که در الهیات و فلسفه دین اهمیت فراوان دارد، چگونگی برخورد علم و دین است. از آنجا که این دو دانش با مسائل دینی سرو کار دارند به بحث علم و دین و مناسبات آن دو با یکدگیر می پردازند. علاوه بر این افراد متدین طالب معرفت نیز تمایل دارند تا از نحوه رابطه علم و دین اطلاع حاصل کنند. بنابراین پرداختن به این موضوع ضروری می نماید. در این مقاله موضوعاتی از قبیل تعریف علم و دین و رابطه این دو، تباین، تعاضد و سازگاری آنها مورد بررسی قرار گرفته است.

در مواجهه با حث رابطه علم و دین، رویکردهای مختلفی میان فیلسوفان دین رایح است. در مجموع می توان چند دسته را مهمترین رویکرد دانست که از آن جمله رویکرد تعارض محور، رویکرد تمایز محور و رویکرد تکامل محور – که هر کدام شامل تعدادی از نظریات- می باشد. این مقاله درصدد است تا رویکرد تعارض محور را به دو گونه بیین و سپس نقد کند. در گونه اول، تلاش بر این است که نگاهی معرفت شناختی به مسئله تعارض افکنده شود و از این منظر ارزیابی گردد.در گونه دوم ابتدا مصادیق مختلف درباره نظریات تعارض محور ذکر می شود. از طرفی نظریاتی مانند نظریه ماتریالیسم و امپریالیسم علمی و از طرف دیگر نظریاتی مانند اصالت نص در کتاب مقدس، تحکم برخاسته از کلیسا و… نقل و سپس نقد و بررسی می شود.