علم و دین فرهنگستان جهانی مطالعات تطبیقی در علم و دین، عرفان ناب اسلامی، علم و دین، عرفان مقربین، علم، دین، حکمت ناب شیعی، استاد علوی، علم و دین
قسمت ششم
ن) ویژگی های علم
در ویژگی های اهل علم
از خطبه هاى آن حضرت علیه السّلام است که آن را خطبه غرّاء (نورانى و برجسته) مى نامند، و آن از خطبه هاى شگفت آور است:
ترجمه و شرح نهج البلاغه (فیض الإسلام) ؛ ج۱ ؛ ص۱۸۷
(۱۳) براى رهائى از گمراهى مهلت داده شده اند و (به وسیله پیغمبران) به راه راست هدایت گردیده اند و فرصت به آنها داده شده مانند فرصتى که مى دهند به کسی که رضاء و خوشنودى ناراضى از خود را جلب نماید، و تاریکى هاى شبهات (نادانى و گمراهى به واسطه نعمت عقل و تبلیغ انبیاء) از آنان برداشته شده است، و (در دنیا) به حال خود وا گذاشته شده اند براى آماده شدن مانند آماده کردن و لاغر نمودن اسب هاى نیکو را براى پیشى گرفتن در میدان مسابقه و براى فکر و اندیشه در به دست آوردن حقّ و حقیقت و براى شتاب نکردن جوینده در فرا گرفتن نور علم و دانش، در مدّت زندگانى تا رسیدن اجل که فرصتى در دست است. …
ترجمه و شرح نهج البلاغه (فیض الإسلام) ؛ ج۴ ؛ ص۶۸۸
امام علیه السّلام (در نکوهش علم بى عمل) فرموده است
۱- بى قدرترین دانش دانشى است که بر زبان جا گرفته است (دانائى است که شخص به آن رفتار نکند) و برترین علم علمى است که در همه اندام هویدا باشد (دانائى است که شخص به آن رفتار نماید، و چنین علمى در آخرت سود دارد).
امام علیه السّلام (درباره بستوه نیامدن از علم و دانش) فرموده است
۱- چون خبرى شنیدید آن را از روى تدبّر و اندیشه در آن دریابید نه از روى نقل لفظ آن، زیرا نقل کنندگان علم بسیارند و اندیشه کنندگان در آن اندک.
ترجمه و شرح نهج البلاغه (فیض الإسلام) ؛ ج۶ ؛ ص۱۱۵۵
از سخنان آن حضرت علیه السّلام است به کمیل ابن زیاد نخعى
۲- مردم سه دسته اند: عالم ربّانىّ (داناى خداشناسى که به مبدأ و معاد آشنا بوده به آن عمل نماید) و طالب علم و آموزنده اى که (از جهل و نادانى) بر راه نجات و رهائى یافتن است، و مگسان کوچک و ناتوانند (نادان نفهم به انواع زشتی ها آلوده) که هر آواز کننده اى (به هر راهى) را پیروند، و با هر بادى مى روند (درست را از نادرست تمییز نداده و به مذهب و طریق هاى پایدار نیستند و به هر راه که پیش مى آید مى روند) از نور دانش روشنى نطلبیده اند (در تاریکى نادانى مانده اند) و به پایه استوارى (عقائد حقّه که روى دو پایه عقل و علم است) پناه نبرده اند (آنها را فرا نگرفته و پیرو گمراه کنندگانند).
ترجمه و شرح نهج البلاغه (فیض الإسلام) ؛ ج۶ ؛ ص۱۲۳۸
امام علیه السّلام به کسى که از آن حضرت (از روى آزمایش) مشکلى پرسید (در باره روش پرسش از دانا) فرموده است
۱- بپرس براى فهمیدن و آموختن و مپرس به قصد در دشوارى انداختن، ۲- زیرا نادان فرا گیرنده علم به عالم ماند (چون براى به دست آوردن علم آماده گشته و در راه راست قدم نهاده) و دانائى که در بیراهه قدم نهد (طالب غلبه و برترى باشد) به نادان ماند (چون او مانند نادان مى طلبد چیزى را که شایسته نمى باشد).
ترجمه و شرح نهج البلاغه (فیض الإسلام) ؛ ج۶ ؛ ص۱۲۵۶
امام علیه السّلام (در باره علم با عمل) فرموده است
۱- علم بسته به عمل است پس هر که دانست عمل کرد (و گر نه در حقیقت ندانسته است) و علم عمل را نداء می کند (به سوى خود دعوت مى نماید) اگر (دعوت) آن را پذیرفت از آن علم سود برده می شود و گر نه علم از عمل دور مى گردد (از آن علم سودى نمى رسد چنانکه از نادانى سود به دست نمى آید پس این علم با جهل در سود ندادن یکسان است).
ترجمه و شرح نهج البلاغه (فیض الإسلام) ؛ ج۶ ؛ ص۱۲۹۶
امام علیه السّلام (در باره خواهان علم و دنیا) فرموده است
۱- دو خورنده هستند که سیر نمى شوند:
خواهان علم (که هر چه بر او کشف و هویدا شود باز مى خواهد مجهول دیگرى را معلوم نماید) و خواهان دنیا (که آنچه از کالاى دنیا بیاید باز مى خواهد کالاى دیگرى به دست آورد).
ادامه دارد…
