معماری
خانه / علم و دین / علم در نهج البلاغه / علم در نهج البلاغه قسمت هفتم

علم در نهج البلاغه قسمت هفتم

قسمت هفتم

 

ل) علم پروردگار

 

توضیح: از جمله بحث برانگیزترین مباحث درباره علم، بحث در مورد علم پروردگار است. در این بخش به اختصار بخش هایی از کلام امیرمؤمنان را در توضیح این مسأله بررسی می کنیم:

 

ویژگی های علم پروردگار:

  1. علم‏ خدا پیش از وقوع واقعه به آن تعلّق گرفته است.
  2. از علم‏ خدا (مانند بشر) هیچ گونه مشقّت و رنجى به او نرسیده است.
  3. علم‏ خدا در همه حال در همه مخلوقات، جارى است و به آنها احاطه دارد.
  4. بدون بکار بردن فکر و اندیشه آفریدگان را ایجاد فرمود.
  5. علم‏ او به باطن و کنه نادیدنی ها نفوذ دارد (حاجب و مانعى براى او نیست) و به کوچکترین افکار و اسرار احاطه دارد.
  6. علم او قاصر و کوتاه نیست.

 

ترجمه و شرح نهج البلاغه (فیض الإسلام) ؛ ج‏۲ ؛ ص۲۶۳

و قسمتى [ششم‏] از این خطبه در بیان چگونگى آفرینش زمین و گسترانیده شدن بر روى آب است‏

(۴۶) پس آدم مبادرت کرد به آنچه که خداوند از آن نهى فرموده بود، تا کار او با علم‏ خدا که از پیش به آن تعلّق گرفته مطابقت نماید (و این دلیل نیست بر اینکه آدم در این کار مجبور بوده و بر ترک آن توانائى نداشته، زیرا علم‏ خداى تعالى علّت معلوم و سبب اینکه آدم باید چنین کارى را مرتکب شود نمى ‏باشد، بلکه علم‏ حقّ تعالى حکایت از معلوم است، و گر نه او را بر اثر اقدام در این کار توبیخ و سرزنش نمى‏ فرمود، و او هم معصیت و نافرمانى را به خود نسبت نمى ‏داد…) …

 

ترجمه و شرح نهج البلاغه (فیض الإسلام) ؛ ج‏۲ ؛ ص۲۶۸

(۵۵) و از این علم‏ و دانائى (مانند بشر) هیچ گونه مشقّت و رنجى به او نرسیده و در حفظ و نگاه‏دارى آنچه که آفریده هیچ رادع و مانعى براى او پیش نیامده، و در اجراى امور و تدبیر مخلوقات هیچ ملالت و کدورت و سستى به او روى نیاورده، بلکه علم‏ او در همه آنها جارى است و به آنها احاطه دارد، و عدالت و دادگسترى او آنها را فرا گرفته فضل و کرمش شامل حال شان شده و از تقصیرشان به جهت درک نکردن آنچه شایسته مقام او است در گذشته‏…

 

ترجمه و شرح نهج البلاغه (فیض الإسلام) ؛ ج‏۲ ؛ ص۳۲۰

از خطبه‏ هاى آن حضرت علیه السّلام است و آن از خطبه‏ هایى است که در آن‏ (خداوند سبحان را سپاس گزارده و رسول اکرم را ستوده و به بعضى از کمالات و کرامات خویش اشاره نموده، و) فتنه و فساد و خونریزی هایى را که پیش مى ‏آید بیان فرموده‏

(۱) سپاس خدائى را سزا است که به سبب خلقت و آفرینشى که فرموده (و دلیل بر ربوبیّت او است) به خلائق آشکار شده است، و به حجّت و برهان خویش (آثار قدرت) نزد دل هاى ایشان ظاهر و نمایان است، (۲) بدون به کار بردن فکر و اندیشه آفریدگان را ایجاد فرمود، زیرا اندیشه‏ ها سزاوار نیست مگر به کسانى که داراى ضمائر (قواى مدرکه باطنیّه) باشند و خداوند فى نفسه داراى ضمیرى نیست (زیرا کسی که براى ادراک چیزى به قواى ادراکیّه نیاز داشته باشد البتّه ممکن است، و واجب الوجود ممکن نمى‏ باشد) (۳) و علم‏ او به باطن و کنه نادیدنی ها نفوذ (حاجب و مانعى براى او نیست) و به کوچکترین افکار و اسرار (دل ها که اطّلاع از آن براى کسى ممکن نباشد) احاطه دارد. …

۳۳۳۳۳۳۳۳۳۳

ترجمه و شرح نهج البلاغه (فیض الإسلام) ؛ ج‏۲ ؛ ص۳۵۴

از خطبه‏ هاى آن حضرت علیه السّلام است (در امر بتقوى و پرهیزکارى و مذمّت از دنیا و دورى از آن و ترغیب بآخرت):

(۴) آمرزش از او مى‏ طلبیم براى گناهانى که علم‏ او به آنها احاطه دارد، و کتاب او (لوح محفوظ که براى ثبت اعمال بندگان تعیین فرموده) همه آنها را ضبط کرده، علمى که قاصر و کوتاه نیست (صغیره و کبیره، کوچک و بزرگ را میداند) و کتابى که ترک نکرده (هیچ یک را از قلم نینداخته) …

 

ترجمه و شرح نهج البلاغه (فیض الإسلام) ؛ ج‏۳ ؛ ص۵۰۳

از خطبه‏ هاى آن حضرت علیه السّلام است (در صفات حقّ تعالى):

[قسمت أول خطبه‏]

(۱) فرمان خداوند حکم لازمى است (که رد نمى‏ شود) و موافق با مصلحت، و خوشنودى او مهربانى و ایمنى (از بلاها و سختیها) است، از روى علم‏ و دانائى حکم (هر چیز را بیان) مى ‏فرماید، و از روى حلم و بردبارى (گناه سزاوار آمرزش را) مى ‏بخشد.

 

ترجمه و شرح نهج البلاغه (فیض الإسلام) ؛ ج‏۶ ؛ ص۱۲۲۰

امام علیه السّلام (در این که باید به آنچه مقدّر شده ساخت) فرموده است‏

۱- با یقین و باور بدانید که خدا قرار نداده براى بنده- اگر چه بسیار چاره جو و سخت کوشا و در مکر و فریب توانا باشد- بیشتر از آنچه در علم‏ الهى براى او مقدّر و نامزد گشته است، ۲- و جلوگیر نشده است بین بنده- که ناتوان و کم چاره بوده- و بین اینکه برسد به او آنچه در علم‏ الهىّ براى او مقدّر و نامزد شده است‏.

 

ادامه دارد…

درباره ی Aghababaei

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *