نکته های زمستانی در طب سنتی

عنوان: نکته های زمستانی در طب سنتی
نویسنده : ا.ج

چکیده : همان طور که در مقاله قبل گفته شد هر فصلی دارای مزاجی است. مزاج فصل زمستان سرد و تر است، بنابراین سردی و تری در این فصل بیشتر می‌شود. به این ترتیب اکثر افراد و به خصوص افراد دارای مزاج سرد و تر باید تدابیر فصل زمستان و مخصوصاً تدابیر غذایی مربوط به آن را رعایت کنند.

ادامه مطلب :

در طب سنتی هر فصل مزاج خاص خود را دارد و با توجه به مزاج فصل باید موادغذایی خاصی را مصرف کرد. مزاج این فصل، سرد وتراست به دلیل اینکه آفتاب به‌ صورت مایل به زمین می‌تابد و ریزش باران و برف در این فصل موجب تری و رطوبت هوا می‌گردد. در فصل زمستان به سبب سردی هوا و بسته شدن منافذ پوستی در بدن، حرارت غریزی بیشتر از سایر فصل‌هاست . حرارت غریزی میل به باطن پیدا می کند، ظاهر بدن سرد ولی باطن بدن گرم می شود،و به همین دلیل قوه بدن در این فصل افزایش می‌یابد.

تدابیر فصل زمستان

۱- دراین فصل افراد دارای مزاج سرد و تر باید درمصرف غذاهای سردی‌بخش بخصوص درشب احتیاط کنند.
۲- استفاده از غذاهای گرمی‌بخش مانند کره، عسل، بادام و فندق به همراه غذاهای اصلی توصیه می‌گردد. بدیهی است مقدار این غذاها در هر فرد به تناسب مزاج وی می‌باشد.
۳- مصرف غذاهای گوشتی و استفاده از ادویه‌های مختلف در تهیه آن می‌تواند موجب گرمتر شدن بدن شود و مانع از تولید رطوبت و تری در بدن می‌شود.
۴- در فصل زمستان بدن نیاز به غذای بیشتر و نیز مقدار بیشتری گوشت دارد ولی اگر زمستان، طبع زمستانی ندارد، یعنی گرم‌تر از حد مورد انتظار است یا بارندگی کمی دارد، غذاها را باید به‌ اندازه خورد.
۵- دراین فصل ، بدلیل قوی تر بودن سیستم هضم بدن می توان کله‌پاچه، حلیم و غذاهایی مانند فسنجان را بیشترمصرف کرد، به دلیل اینکه این گونه غذاها بالفعل دارای طبیعت گرم هستند.
۶- در این فصل، پس از استحمام، نباید به ‌طورناگهانی در معرض هوای خارج قرار گرفت.
۷- خوابیدن در روز، بویژه در زمستان، باعث ایجاد بیماری‌های رطوبی و نزله می‌گردد. تباهی رنگ چهره، سستی بدن، احساس کسالت و کاهش اشتها از دیگرعوارض خواب روز هستند.
۸- تدبیر بدن‌های با مزاج معتدل در این فصل باید مایل به گرمی و خشکی باشد و از غذاهای مسخّن (با خاصیت گرم‌کنندگی) استفاده نمایند.
۹- در زمستان، نوشیدنی‌ها و غذاها را باید گرم مصرف کرد.
۱۰- در این فصل باید ورزش‌های سنگین انجام گردد تا از پیدایش و انباشت اخلاط بد در بدن جلوگیری شود بویژه در افرادی که در بدن‌شان رطوبت زیادی وجود دارد.
۱۲- دراین فصل باید لباس‌های گرم و نرم پوشیده شود، بهتر است که افراد با پوشیدن لباس، بدن خود را گرم کرده و محیط خانه را بیش از اندازه گرم نکنند.
۱۳- بهتر است افراد در این فصل، کمی زیر آفتاب قدم بزنند و از انرژی خورشیدی بهره‌مند گردند.
۱۴- در هرفصل باید میوه های همان فصل استفاده گردد، در این فصل بهتر است از مصرف میوه‌های سرد و مرطوب چون هندوانه و خیار خودداری شود و بیشتر از میوه‌های گرم ازجمله سیب و میوه‌های خشک و خشکبار استفاده گردد.
۱۵-افراد کهنسال در زمستان انجیر را خیسانیده، بخورند که به جهت لینت مزاج ایشان بسیار خوب است.
۱۶- بهتر است افراد در مکان‌های مرتفع که آفتاب برآنها بتابد و از رطوبات ونم محفوظ باشند، استفاده نمایند و بر فرش‌های گرم و نرم بنشینند.
۱۷- بهتر است در زمان خواب، لحاف را گرم کرده، به خود بپوشانید.
۱۸- هر که در زمستان بیمار شود، باید زود مواد زاید را از بدن خارج نماید زیرا تا سبب بیماری قوی نباشد، در سرمای زمستان موجب بیماری نمی‌گردد.
۱۹- در زمستان، برای دفع مواد زاید، ایجاد اسهال بر ایجاد قی (استفراغ) ترجیح دارد.
۲۰- در این فصل، باید از فصد و حجامت و قی و اسهال قوی دوری کرد،اما در زمان نیاز و با تشخیص پزشک ماهر، می‌توان از مسهل‌های ضعیف یا متوسط و فصد به‌ قدرنیاز و ضرورت بهره جست.
۲۱- به هنگام خروج ازمنزل در هوای سرد وبرفی، باید بینی و دهان رابست.
۲۲- پس از رسیدن به مقصد، نباید زود نزدیک آتش و گرمای زیاد رفت بلکه باید نخست هوای اتاق و مکانی که در آن ساکن شده‌اند را گرم نمایند و پس از تسکین شدت سرما، نزدیک آتش بروند.
۲۳- در فصل زمستان افزایش فعالیت‌های بدنی و ورزش مفید است و موجب تقویت قوای بدن می‌شود. بهترین زمان ورزش در فصل زمستان، آخر روز است.
۲۴- درجای گرم بخوابید و حتی‌الامکان از خوابیدن روی زمین پرهیز کنید.
۲۵- خوابیدن درطی روز، خصوصا”درزمستان توصیه نمی شود، زیرا باعث ایجاد بیماریهای رطوبی ونزله می شود. تباهی رنگ چهره، سستی بدن، احساس کسالت وکاهش اشتها از دیگرعوارض خواب روز هستند.
۲۶- مصرف تنقلات مانند مغزها (بادام، فندق، بادام زمینی، پسته و …)، نخودچی، کشمش، مویز، انجیر و توت خشک، تخمه‌ها و … که کم‌حجم و پرانرژی هستند، در فصل زمستان برای کودکان و بزرگسالان توصیه می‌شود. البته گردو نباید به تنهایی و به مقدار زیاد خورده شود. همچنین بهتر است مغزها به صورت تازه، از پوست سخت خود خارج و خورده شوند تا خاصیت آنها کاهش نیابد و یا بر اثر ماندن طولانی در معرض هوا فاسد نشوند.
۲۷- سبزی‌هایی مانند خرفه و کاسنی برای زمستان نباید مصرف شود و به جای آن سبزی‌هایی همچون کلم و گل کلم و چغندر و کرفس جایگزین شود.
۲۸- ازفرمایشات امام رضا(ع): مالیدن روغن و ماساژ استخوان‌ها درحال استراحت با روغن‌های شب بو،‌ زیتون و گل سرخ به تقویت و استحکام دراین فصل کمک می‌کند. مصرف سیر نیز هفته ای یک بار مفید است. مصرف خرما گاهی با شیر و تخم مرغ مناسب است و از سستی اواخر و نیمه دوم زمستان و اوایل بهار جلوگیری می‌کند.