علم فلسفه میتواند به سه معنی به کار رود: اگر علم به معنای مطلق آگاهی باشد، اعم از فلسفه است؛ زیرا شامل قضایای شخصی و علوم قراردادی و اعتباری هم میشود؛ و اگر به معنای قضایای کلی حقیقی استعمال شود، مساوی با فلسفه بهاصطلاح قدیم خواهد بود؛ اما اگر به معنای مجموعه قضایای تجربی به کار رود، اخص از فلسفه به معنای قدیم و مباین با فلسفه به معنای جدید است که مجموعه قضایای غیرتجربی و متافیزیکی است. لذا باید دانست که مقابل قرار دادن علم و فلسفه در اصطلاح جدید، درست نیست؛ ارزش ادراکات عقلی نهتنها کمتر از ارزش معلومات حسی و تجربی نیست، بلکه بهمراتب بیشتر از آنهاست و حتی ارزش دانشهای تجربی درگرو ارزش ادراکات عقلی و قضایای فلسفی میباشد؛ که به آنها کلیت و ضرورت میدهد؛ بنابراین اختصاص دادن واژه علم به دانشهای تجربی و واژه فلسفه به دانشهای غیرتجربی، تنها بهعنوان یک اصطلاح، قابلقبول است و نباید از تقابل این دو اصطلاح سوءاستفاده شود.
ادامه نوشته »