منظور اینکه منشا شک مجتهد چیست که حکمی را به طور قطع بیان نمی کند؟
مناشی شک مجتهد:
۱-دلیل ناقص است .که باید نقص دلیل را شارع برطرف نماید و دلیل را تقویت نموده و جبران نقص را بنماید.
۲-یا دلالت ناقص است به این معنا که دلیل داریم (آیه و روایت هست) ولی مجمل و سر بسته است و دلالت تام ندارد و ایجاد یقین با آن دلایل نمی توان نمود که در اینجا مجتهد بدنبال قرینه می گردد.
قراین:
۱-قرینه حالیه
۲-قرینه مقالیه
۳-قرینه لفظیه
۴-قرینه مقامیه
وقتی لفظ واحد و معنا متعدد باشداشتراک لفظی پیش می آید.
ولی هرگاه لفظ واحد بود و معنا متعدد برای فهم معنا به قرینه نیاز داریم که آنهم دو حالت دارد:
۱-که در هنگام وضع آن لفظ مستقلا برای هر یک از معانی وضع شده است و معمولا یکنفر این را وضع نکرده است و شاید در زبانها و زمانهای متعدد برای معانی مختلف وضع شده باشد که در این جا به قراین حالیه و مقامیه مراجعه می کنند که با در نظر گرفتن حالت و شرایط زمانی و اینکه آن معنا در چه جایگاه و مقامی وضع شده است.
و قرینه مقالیه اینست که شارع منظورشان از بیان و ایراد آن قول چه بوده است؟
در مباحث آینده اشتراک لفظی و اشتراک معنوی و غیره بیشتر توضیح داده خواهد شد.
ان شاءلله